     Migracje polskich lekarzy, pielęgniarek i położnych po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej /Raport z realizacji programu w 2006r./ W wyniku akcesji Polski do UE zniknął problem związany z uznawalnością dyplomów i kwalifikacji zawodowych profesji medycznych a skala mobilności pracowników ochrony zdrowia znacznie się zwiększyła. Zagadnienie migracji lekarzy i pielęgniarek stało się istotnym tematem o wymiarze politycznym i społecznym. Skala i ewentualne skutki zjawiska migracji personelu medycznego podlegają monitorowaniu w wielu krajach. Wyniki badań prowadzonych przez Światową Organizację Zdrowia mówią o „światowym kryzysie zasobów kadr medycznych”. Ministerstwo Zdrowia realizuje „Programu monitorowania zjawiska migracji polskich lekarzy, pielęgniarek i położnych po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej.” Celem programu jest ocena aktualnej skali i przyczyn migracji personelu medycznego do pracy za granicą w okresie po 1 maja 2004 r. oraz ewentualnych skutków tej migracji dla systemu ochrony zdrowia w Polsce. Monitorowanie zjawiska migracji dotyczy lekarzy, pielęgniarek i położnych ze względu na strategiczne znaczenie tych grup zawodowych w ochronie zdrowia. Zadania wynikające z przyjętych celów i założeń programu w 2006 r. realizowane były we współpracy z przedstawicielami samorządów zawodowych.
Zjawisko migracji personelu medycznego monitorowane jest poprzez rejestrację liczby wydawanych zaświadczeń o kwalifikacjach zawodowych w celu podjęcia pracy w krajach UE. Liczba wydanych zaświadczeń nie jest jednoznaczna z liczbą osób, które faktycznie wyjechały z kraju i podjęły pracę w innym kraju UE. Z informacji uzyskanych od przedstawicieli Naczelnej Izby Lekarskiej i Związku Zawodowego Anestezjologów wynika, że znaczna większość lekarzy pobierających zaświadczenia podejmuje pracę za granicą na czas określony np.: na 3 miesiące. W praktyce stosowane są również takie umowy z pracodawcą zagranicznym, że 4 lekarzy podpisuje umowę na rok po 3 miesiące każdy z nich. Wówczas, kiedy lekarz po trzech miesiącach pracy za granicą wraca do kraju, następny z nich wyjeżdża z kraju do pracy za granicą. Inną stosowaną formą zatrudnienia lekarzy za granicą jest umowa na pracę w weekendy. Przytaczane są również przykłady, kiedy po otrzymaniu zaświadczenia przez lekarza nie podejmuje on żadnej formy zatrudnienia za granicą. Natomiast w środowisku pielęgniarek obserwowane jest zjawisko migracji do pracy za granicą bez pobierania zaświadczeń o kwalifikacjach. Pielęgniarki często podejmują pracę za granicą w opiece długoterminowej lub domach opieki społecznej w okresie urlopu bezpłatnego uzyskanego w swoim zakładzie pracy. Liczbę wydawanych zaświadczeń należy oceniać jako wskaźnik zainteresowania personelu medycznego podjęciem pracy za granicą. Dynamika liczby wydawanych zaświadczeń w drugim roku po przystąpieniu Polski do UE znacznie zmalała. W pierwszym roku po przystąpieniu Polski do UE omawiane zaświadczenia pobrało 3 % aktywnych zawodowo lekarzy. Natomiast w ciągu dwóch lat łącznie zaświadczenia pobrało 4,32% lekarzy aktywnych zawodowo. Lekarze
Z powyższych zestawień wynika, że przeważająca większość lekarzy zainteresowana podjęciem pracy za granicą posiada kwalifikacje specjalisty. Największy procent wydawanych zaświadczeń dotyczy lekarzy ze specjalizacją w zakresie:
Lekarze dentyści
Według danych uzyskanych z NIL w okresie pierwszego roku po przystąpieniu Polski do UE 3,6 % lekarzy dentystów aktywnych zawodowo w kraju pobrało zaświadczenia o kwalifikacjach zawodowych niezbędnych do podjęcia pracy w innych krajach UE. W drugim roku liczba wydanych zaświadczeń wrosła do 5,1% lekarzy dentystów. Dla lekarzy dentystów ze specjalizacją do dnia 30.06. 2006 r. wydano 31 zaświadczeń, co stanowi 0,8 % osób zarejestrowanych jako aktywnych zawodowo w kraju. Najwyższy procent zaświadczeń wydano specjalistom w zakresie ortodoncji (2,08%). Pielęgniarki i Położne
Liczba pielęgniarek i położnych ubiegających się o wydanie zaświadczeń o kwalifikacjach zawodowych rozpatrywana jest łącznie dla osób posiadających prawo wykonywania tych zawodów. Dane przedstawione w tabeli 5 wskazują, że do 30.06.2006 r zaświadczenia takie wydano 5 912 osobom czyli 1,9% uprawnionych do wykonywania zawodu. Brak jest danych o liczbie aktywnych zawodowo pielęgniarek i położnych w kraju, która jest znacznie niższa od liczby osób uprawnionych do zawodu. Dane statystyczne CSIOZ wykazują, że liczba zatrudnionych w zakładach opieki zdrowotnej wg stanu z dnia 31.12.2005 r. wynosi 194 277 osób, czyli zaświadczenia o kwalifikacjach wydano dla 3 % aktywnych zawodowo pielęgniarek i położnych.
Ocena zasobów kadr medycznych została przedstawiona w oparciu o dostępne wskaźniki:
W przedstawionych danych widoczny jest systematyczny spadek liczby zatrudnionego personelu w zakładach opieki zdrowotnej z wyjątkiem lekarzy dentystów, pomimo wzrostu liczby osób posiadających prawo wykonywania zawodu. Naczelna Izba Lekarska prowadzi rejestr lekarzy i lekarzy dentystów posiadających prawo wykonywania zawodu, który jednocześnie umożliwia identyfikuje liczbę aktywnych zawodowo lekarzy w kraju. Liczba lekarzy aktywnych zawodowo wg stanu na dzień 31.12.2005 r. wynosiła 115 296 osób i była wyższa od liczby lekarzy zatrudnionych w zakładach opieki zdrowotnej (76 046) o około 40 tys. osób W stosunku do liczby lekarzy aktywnych zawodowo w kraju tylko 66% jest zatrudnionych w zakładach opieki zdrowotnej. Według danych gromadzonych przez Naczelną Izbę Lekarską w okresie 2 lat od przystąpienia Polski do UE wzrosła liczba lekarzy aktywnych zawodowo na terenie kraju ze specjalizacją o 5274 osoby. Wzrost tej liczby dotyczy również tych specjalności, w których wydano największą liczbę zaświadczeń w celu podjęcia ewentualnej pracy za granicą. W celu oceny aktualnego stan zabezpieczenia kadr medycznych w bieżącym roku Minister Zdrowia wystąpił do wojewodów o przedstawienie danych na temat braków kadrowych w zakładach opieki zdrowotnej. Badanie ankietowe miało na celu określenie liczby wolnych etatów dla lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych wg stanu na dzień 30 maja 2006 r. Poniżej prezentowane dane zgromadzone zostały przez urzędy wojewódzkie na podstawie badania ankietowego, którym objęto od 80 do 86 % wszystkich zakładów opieki zdrowotnej na terenie danego województwa.
Z uzyskanych danych wynika, że w zakładach opieki zdrowotnej występują duże braki kadrowe w zawodzie lekarza tj. około 4 113 etatów, oraz w zawodzie pielęgniarki tj. 3 541 etatów. Najwięcej wolnych etatów zgłoszono dla specjalistów w następujących dziedzinach: Anestezjologii i intensywnej terapii -398, Chorób wewnętrznych -312, Medycyny ratunkowej – 306, Pediatrii – 230, Chirurgii ogólnej – 206, Psychiatrii – 170, Ortopedii i traumatologii narządu ruchu – 125, Położnictwa i ginekologii – 110. Bezrobocie w zawodach lekarza i lekarza dentysty notowane poniżej 0,5% należy traktować jako nieistotne i chwilowe, natomiast bezrobocie notowane wśród pielęgniarek i położnych jest znaczne i rejestrowane od kilku lat na tym samym poziomie tj. ok.2%. Liczba bezrobotnych pielęgniarek dotyczy przede wszystkim osób, które odstąpiły od wykonywania zawodu. Niemal w każdym województwie liczba zarejestrowanych bezrobotnych pielęgniarek jest wyższa niż liczba wolnych etatów. Może to świadczyć o tym, że osoby te nie są zainteresowane podjęciem pracy w wyuczonym zawodzie. Takie stanowisko prezentuje Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych. W rejestr bezrobotnych wpisywany jest bowiem zawód wyuczony. W ten sposób rejestrowane bezrobocie wśród pielęgniarek wykazuje osoby, które wiele lat temu odstąpiły od wykonywania zawodu lub w ogóle nie były czynne zawodowo.
Wśród przyczyn podejmowania przez personel medyczny decyzji o emigracji w celu podjęcia pracy za granicą możemy wyróżnić przyczyny:
Przyczyny zewnętrzne: braki kadrowe „białego personelu” na świecie szacowane na ok. 4,25 mln pracowników - wg. Raportu WHO. Czynniki sprawcze kryzysu zasobów kadr medycznych na świecie to między innymi:
Wg Raportu WHO kryzys kadr medycznych dotyczy w różnym stopniu każdego państwa na świecie. Jego niezaprzeczalne dowody to liczne placówki pozbawione pracowników medycznych oraz szpitale, które nie są w stanie zatrudnić lub utrzymać swojego personelu medycznego. Świat cierpi na chroniczny brak personelu medycznego. Raport wskazuje, że jest to spowodowane dziesięcioleciami niewystarczających inwestycji w ich edukację, zarobki, środowisko pracy oraz w zarządzanie systemami zdrowia publicznego. Doprowadziło to z kolei do poważnych zaburzeń w podnoszeniu kwalifikacji, rozwijaniu kariery, wcześniejszego odchodzenia na emeryturę, a także migracji zarówno na poziomie krajowym jak i międzynarodowym. Przyczyny wewnętrzne migracji personelu medycznego to m. in.:
Wśród czynników sprzyjających podejmowaniu decyzji o migracji należy wymienić w szczególności:
Należy również wskazać na inne czynniki sprawcze, które mają lub będą miały wpływ na pogłębiający się deficyt kadr medycznych w kraju takie jak:
Zmiany demograficzne ludności w Polsce mogą w dalszym ciągu generować zwiększenie potrzeb na świadczenia zdrowotne. Według uzyskanych danych z NIPiP obserwuje się niepokojące zjawisko odchodzenia od wykonywania zawodu oraz wczesne odchodzenie na emeryturę wśród pielęgniarek i położnych. Wśród pielęgniarek aktywnych zawodowo ponad 60% to osoby w wieku powyżej 40 lat. W grupie wieku 25-29 lat pracujące pielęgniarki stanowią tylko 4,48%. Według opinii Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych zmniejsza się zainteresowanie młodzieży kształceniem w tym zawodzie a jednocześnie bezpośrednio po uzyskaniu dyplomu część absolwentów poszukuje pracy poza zakładami opieki zdrowotnej. Podsumowanie Migracja polskich lekarzy i pielęgniarek jest negatywnym zjawiskiem dla systemu ochrony zdrowia w Polsce. Pomimo, że według aktualnej oceny sytuacji nie jest to zjawisko masowe to stanowi dużą stratę wykwalifikowanego personelu medycznego. Migracja lekarzy dotyczy w przeważającej większości grupy specjalistów. Skutkiem migracji już obecnie odczuwalnym w systemie ochrony zdrowia, jest deficyt specjalistów w zakresie anestezjologii i intensywnej terapii, mimo systematycznego kształcenia w tej specjalizacji. Migracja pielęgniarek i położnych dotyczy wykwalifikowanych kadr w grupie osób najmłodszych wiekiem wśród uprawnionych do wykonywania zawodu. W najbliższych latach może następować wzrost liczby osób zainteresowanych podjęciem pracy za granicą wynikający ze zwiększającej się liczby personelu ze znajomością języka angielskiego. Ocenę zasobów kadr medycznych w kraju przedstawiają następujące dane:
W najbliższych latach kryzys kadr medycznych w Polsce może się pogłębiać. Zmiany demograficzne ludności w Polsce będą bezpośrednią przyczyną zwiększonego zapotrzebowania na świadczenia zdrowotne i kadry medyczne, które tych świadczeń udzielą. Uzasadnieniem takiego wniosku są publikowane wyniki badań WHO. W opinii WHO kryzys w zakresie personelu medycznego będzie się nasilał we wszystkich kolejnych krajach zarówno biednych jak i bogatych. W oparciu o badania i szacunki WHO na świecie jest:
Obecnie na świecie działa 1600 wydziałów medycznych, 375 wydziałów zdrowia publicznego, 880 wydziałów farmacji i 6000 szkół pielęgniarskich. Te instytucje nie są w stanie wykształcić wystarczającej liczby pracowników, którzy byliby w stanie zaspokoić potrzeby zdrowotne pacjentów. Minister Zdrowia, zgodnie ze swoimi kompetencjami, określa w drodze rozporządzenia limity przyjęć na studia medyczne oraz liczbę miejsc specjalizacji uwzględniając aktualne potrzeby zakładów opieki zdrowotnej. Przeciwdziałanie migracji lekarzy i pielęgniarek wymaga przede wszystkim zwiększenia wynagrodzenia i stosowania odpowiedniej polityki płacowej w sektorze ochrony zdrowia.
Artykuł przeczytało osób: 283817     |
Napisz do nas
Kontakt
Mapa serwisu
Subskrypcja RSS
© 2011 Ministerstwo Zdrowia
© 2002-2011 Platforma Activeweb Medical Solutions
© 2002-2011 Platforma Activeweb Medical Solutions